Thế nào là rút gọn câu?
Ví dụ 1
Kim hỏi Thơm: “Bao giờ thì cậu về Ninh Bình thế?”.
Thơm trả lời: “Chiều nay tớ sẽ về Ninh Bình.”. Đây là một câu văn hoàn chỉnh có đầy đủ các thành phần trong câu.
Nhưng câu đã được rút gọn phần chủ ngữ sẽ có dạng như sau.
Thơm: “Chiều nay đi.”
Dựa theo định nghĩa về câu rút gọn lớp 7 thì mẫu câu này thường được sử dụng phổ biến trong văn nói hoặc trong các đoạn hội thoại giao tiếp giữa những người cùng vai vế hay những người thân quen. Bên cạnh đó, những câu rút gọn cũng được sử dụng trong thơ ca, ca dao, tục ngữ,…
Ví dụ 2:
Câu tục ngữ: “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây”.
Câu đầy đủ mà chúng ta cần viết hoặc nói là: “Chúng ta nên ăn quả nhớ kẻ trồng cây”.
Những kiểu câu rút gọn thông dụng
Câu rút gọn bộ phận chủ ngữ
Có thể hiểu đơn giản đây là những câu đã được thu gọn chủ ngữ khi sử dụng. Ví dụ:
Mạnh: “Bao giờ thì cậu đi chơi An ơi?”
Đây là dạng rút gọn câu cùng chủ ngữ, chỉ còn lại thành phần trạng ngữ và vị ngữ.
Câu rút gọn vị ngữ
Là câu đã được rút ngắn thành phần vị ngữ khi giao tiếp. Ví dụ:
Hoàng: “Luân ơi, có những ai tham gia cuộc thi hùng biện tiếng Trung vậy?”.
Luân: “Minh và Nghi”. (Chỉ còn giữ lại phần chủ ngữ).
Câu được rút gọn cả chủ ngữ và vị ngữ
Là những câu đã được rút gọn hai thành phần chủ ngữ và vị ngữ. Ví dụ:
Văn: “Bình thường mấy giờ cậu đi ngủ vậy?”.
Tùng: “22 giờ” (Chỉ còn giữ phần trạng ngữ).
Câu đầy đủ: “22 giờ tớ sẽ đi ngủ”.
Việc sử dụng câu rút gọn trong đời sống thường xuyên diễn ra nhưng rất nhiều người không để ý đến việc này. Vậy lợi ích khi sử dụng loại câu này là gì?
Giúp câu văn nói của bạn được ngắn gọn và xúc tích hơn mà vẫn đảm đảo được tính đúng đắn trong nội dung cần truyền đạt.
Hạn chế được tình trạng trùng lặp từ ngữ từ những câu nói trước đó, giúp câu văn trở nên trơn tru và mượt mà hơn.
Lược bỏ chủ ngữ không cần thiết sẽ giúp câu bao hàm ý nghĩa tổng quát hơn. Như vậy, người nghe vẫn có thể tiếp nhận thông tin được nhanh và chính xác hơn.
Ngụ ý về hành động, suy nghĩ trong câu nói dùng chung cho tất cả mọi người nên bất cứ ai cũng có thể hiểu được.
Ngoài ra, rút gọn câu còn có thể giúp người nói nhấn mạnh vào ý quan trọng và khiến người nghe tập trung vào nội dung chính nhiều hơn.
Câu rút gọn rất dễ sử dụng nhưng bạn cũng nên lưu ý những điểm sau để phát huy được đúng tác dụng của nó:
Không phải câu nào bạn cũng có thể rút gọn được. Chính vì thế, bạn cần phụ thuộc vào ngữ cảnh cũng như mục đích cụ thể để có thể đưa ra quyết định có nên lược bỏ một số thành phần câu hay không, lược bỏ thế nào sao cho hợp lý.
Rút gọn câu nhưng vẫn phải đảm bảo tính chính xác của câu, tránh trường hợp người nghe không thể hiểu hoặc hiểu sai ý nghĩa câu dẫn đến những nhầm lẫn không đáng có.
Không nên lạm dụng rút gọn câu quá nhiều bởi điều này sẽ khiến người nghe có cảm giác khó chịu và cảm thấy không được tôn trọng. Bạn cần khéo léo khi thu gọn câu để câu nói không trở nên cộc lốc.
Trong giao tiếp hàng ngày, chỉ nên sử dụng câu rút gọn đối với những người có vai vế ngang bằng hoặc bạn bè cùng trang lứa. Không nên sử dụng loại câu này khi đang nói chuyện với những người bề trên như ông, bà, cha, mẹ, anh, chị… vì như vậy sẽ thể hiện sự thiếu tôn trọng.
Phân biệt câu rút gọn với câu đặc biệt
Có rất nhiều người cho rằng câu rút gọn và câu đặc biệt giống nhau bởi chúng đều có đầy đủ các thành phần để cấu tạo nên một câu hoàn chỉnh. Tuy nhiên, đây là một nhận định hoàn toàn sai lầm vì đây là hai loại câu hoàn toàn khác biệt. Cụ thể là:
Câu rút gọn
Câu đặc biệt
Là một câu nói bình thường nhưng đã được lược bỏ một số thành phần trong câu nhằm làm tăng hiệu quả giao tiếp mà không làm mất đi ý nghĩa nguyên bản của câu.
Có thể khôi phục lại những thành phần câu đã bị lược bỏ.
Là những câu không được cấu tạo từ mô hình cụm chủ ngữ – vị ngữ.
Không thể khôi phục lại chủ ngữ cũng như vị ngữ.